همه ترس های اهالی دیجیتال

اصطلاح فومو را برای بیان یکی از پیامدهای روانی استفاده از شبکه‌ های اجتماعی به کار می برند؛ این اصطلاح به ترسِ ناشی از «جا ماندن»، «از دست دادن»، «شامل نشدن»، «حذف شدن» و «کنار گذاشته‌ شدن» اشاره دارد. کاربر شبکه‌ های اجتماعی به عکس ‌هایی که دیگران و به ویژه دوستان و آشنایانش، در شبکه‌ های اجتماعی منتشر می‌ کنند نگاه می کند و دوباره نگاه می ‌کند، حسدش برانگیخته می‌ شود و حس تلخی به سراغ او می ‌آید، حسی از این که آن ها خوش ‌اند و او از هر چه خوشی است جا مانده، آن ها با هم ‌اند و دارند از اوقاتشان لذت می ‌برند و او را کنار گذاشته‌ اند، ترسِ از دست دادن فرصتِ حضور، یکی از معانی اولیه فومو است.
در کل فومو در برگیرنده ترس و واهمه «جا ماندن از جهان» است. وقتی به اینترنت متصل نیستیم این احساس را داریم که جهان به‌مانند رودخانه‌ای پیش می‌رود و ما به شکل سرزنش ‌آمیزی در جای خود دچار سکون و سکوت شده ‌ایم. کاربرانی که پیوسته تلفن همراه خود را در دست می ‌گیرند و چشم از صفحۀ آن برنمی‌دارند، آنانی که بدون دلیل مدام در حال «پیج ‌گردی» هستند و به معنای واقعی کلمه تبدیل به «ولگردِ وبگرد» شده‌ اند بیشتر دچار چنین احساسی می ‌شوند. آنان وقتی تلفن همراه یا اتصال به اینترنت را، حتی برای دقایقی از دست می ‌دهند دچار وضعیت‌ های روانی نگران‌ کننده‌ ای می‌شوند که «ترسِ از جا ماندن از دنیا» تنها یکی از آنهاست.
در همین خصوص، تحقیقات نشان داد که کاربران شبکه‌های اجتماعی علاوه بر اینکه از دیدن عکس‌های سرخوشی و لذت ‌های روزمره دوستان ‌شان احتمالاً دچار «فومو» می‌شوند با ندیدن عکس ‌ها هم حس و حال خوبی ندارند. برخی این حس و حال را با «مومو» شرح دادند که می ‌تواند به معنای «رمز و راز یا معمای جا ماندن» باشد. وقتی هیچ عکسی از رویدادهای زندگی روزمرۀ دوستان و آشنایان منتشر نمی‌شود حتما کاسه‌ای زیر نیم‌کاسه است. در این وضعیت کاربرِ شبکه ‌های اجتماعی مدام دچار این وسواس فکری است که با منتشر نکردن عکس، آن ها نمی ‌خواهند او از موضوعی با خبر شود. آن ها دارند خوشی ‌ها، دورهمی ‌ها، گشت ‌و گذارهایشان را از او پنهان می ‌کنند.پیامدهای روانی استفاده بیش از حد از شبکه های اجتماعی یا حضور آنلاین، به دو وضعیت یاد شده محدود نمی ‌شود. محققان از «فومومو»، «فوجی» و ده ها اصطلاح دیگر می‌ گویند که همگی بیانگر تأثیرات نا مطلوب اینترنت بر روان کاربران است. برای مثال منظور از فوجی یا ترس از پیوستن، نداشتن اعتماد به نفس و همچنین واهمه پیوستن به گروه های مجازی است. ترس از این که هیچ کس نظرات یا واکنش ‌های ما را «لایک» یا پسند نکند و حسی از تنهایی به سراغ ما بیاید.شاید برخی از خوانندگان این متن، آن چه گفته شد را نه مسئله‌ ای جدی بلکه متعلق به بخش‌ های کوچکی از کاربران شبکه‌ های اجتماعی بدانند ولی بدون تردید این مشکلات در نسل جدید که به بومی ‌های دیجیتال مشهورند یعنی نسلی که تولد و رشدش در عصر اینترنت اتفاق افتاده است جدی ‌تر به نظر می‌رسد.کاش بتوان در این طیف جایی بین «فومو» و «جومو» یافت، جایی که تمام لحظات و دقایق زندگی به تلفن همراه ختم نشود و از تلفن همراه آغاز نگردد. دقایقی که بتوان گفت «من هستم» و مانند ماشینِ پارک‌ شده در پارکینگ یا تلویزیون خاموش اتاق پذیرایی یا چراغ روشن مطالعه، « تلفن همراه هم برای من و در خدمت من است».
فردین علیخواه

/انتهای متن/